Patates böceği’nin beslenerek yaptığı zararın yanı sıra patateslerde “Kahverengi çürüklük”, “İğ yumru virüsü” ve “Patates Halkalı çürüklüğü” etmenlerinin yayılmasında da rol oynadığı bilinmektedir

Patates böceği kışı ergin olarak toprağın 1-30 cm derinliğinde geçirir. Erginler Nisan ayı içerisinde hava ve 10 cm derinliğinde toprak sıcaklığı 14-15ºC’ye ulaştığı zaman çıkarlar. Topraktan çıkan erginler hemen beslenmeye başlarlar. Bulundukları yerde patates bitkisi varsa onlarla beslenirler. Yoksa besin aramak için başka sahalara uçarlar ve asıl bulaşma bu yolla olur. Patates böceği’nin ergin ve larvaları patates ve patlıcan yapraklarını genellikle dıştan başlayarak içe doğru yemekte ya da yaprakta bir delik açarak bu deliği genişletmek suretiyle beslenmektedir. Önce yaprakların ana damarlarını bırakarak beslenir, sonra onu da yiyerek bitkileri sadece gövdeden ibaret bir hale getirirler. Larva ve erginler patates ve patlıcanın çiçekleri ile de beslenmekte, patlıcan meyvesini kemirerek yemektedirler. Patates böceği’nin en önemli konukçuları patates ve patlıcandır. Ayrıca özellikle fide döneminde domateste ve yabani Solanaceae’lerde beslenirler.

Sonbaharda patates hasadının tamamıyla yapılmasına özen gösterilmeli ve tarlada yumru bırakılmamalıdır.

Solanaceae familyasından olan tütün, patlıcan, domates, biber gibi kültür bitkilerinin yanı sıra, yabani Solanaceae’ler de Patates güvesi’nin konukçularıdır

Zararlı kışı ambar veya tarlada kalmış patatesler üzerinde larva ve pupa halinde geçirir. İlkbaharda ortalama sıcaklığın 15ºC’ye ulaşması ile (Mart sonu-Nisan başı) erginler çıkar. Kelebekler gece aktiftirler. Yumurtalar Solanaceae familyası bitkilerin yapraklarının alt yüzüne, çiçek ve tomurcuk yapraklarına, sürgünlere bırakılır. Patatesin hasat döneminde ise yumurtalar toprak sathına yakın yumruların gözlerinin civarına, yarık ve çatlaklara ve hasadı yapılarak toprak üstüne yığılmış patateslere bırakılır. Bir dişi 100-200 yumurta bırakır. Çıkan larvalar tarlada yaprak ve sürgünlerde, ambarda patates yumrularında galeriler açarak beslenirler. Gelişmesini tamamlayan larva, patates yumrusunu terk ederek göz çukurlarında, çuvallar üzerinde, bitki artıkları ve duvar aralıklarında beyaz bir kokon örerek pupa olur. Tarlada toprak yüzeyinde bulunan bitki artıkları arasında, toprak yüzeyine yakın yapraklarda zarar yapan larvalar ise bu galerileri terk ederek ipliksi salgılarla birleştirdiği toprak parçalarıyla oluşan torbacık şeklindeki bir kokon içinde pupa olur. Patates güvesi yılda 3-8 döl verir. Zarar görmüş yumrular bakteri ve funguslarla daha çabuk bulaşarak çürürler. Tarlada yumruya bulaşan zararlı, ambarda uygun şartları bulunca, çoğalmaya devam eder. Patates yumrusunda gözlerin zarar görmesi sonucunda, özellikle tohumluk patateslerin tohum özellikleri kaybolur.

Esas zararı larvaların patates yumrularını yemesi ile olmaktadır. Kumsal, humuslu topraklarda zarar daha fazladır

Erginler, genellikle Haziran-Temmuz aylarında pupadan çıkarlar. Erginler güneş battıktan sonra uçarlar. Dişiler yumurtalarını toprağın 1-20 cm derinliğine bir yuva içine bırakırlar. Yumurtalardan çıkan larvalar etraflarında bulunan bitkilerin kökleri veya yumruları ile beslenirler. Larvalar yazın çok sıcak ve kuraklıktan, kışın ise soğuktan etkilenmemek için toprağın daha derin kısımlarına inerler.

Sonbaharda (Eylül-Ekim) ikinci döneme geçip tarlada mevcut bitkilerin ince kökleri ile beslenirler. Sonra toprak niteliğine bağlı olarak 50-90 cm derinlikte ertesi yılın ilkbaharına kadar diyapozda kalırlar. Haziran ayı başlarında üçüncü döneme geçen larvalar, ertesi yılın Mayıs ayına kadar bu dönemde kalırlar. Mayıs ayında kendi yaptıkları pupa yuvasında pupa dönemini geçirirler. Larvaların toprak içindeki hareketi, toprağın nem oranı ve sıcaklığı ile çok sıkı bağlantılıdır. Uygun toprak sıcaklığı ve nem koşullarında Mart ve Ekim ayları arasında larva zararı söz konusudur. İki yılda bir döl verirler.

Kelebeklerin kanat açıklığı 35-40 mm kadar olup, genel görünümü grimsi kahverengidir. Ön kanatların üzerinde şekli ve büyüklüğü türlere göre değişen lekeler bulunur

Bozkurtlar kışı olgun larva halinde toprakta geçirirler. İlkbaharda pupa olur ve kelebek çıkışı başlar. Kelebekler yumurtalarını tek tek veya gruplar halinde o anda mevcut olan bitkilerin saplarına, yapraklarına veya toprağa koyarlar. Bir dişi 1500-2800 yumurta bırakır. Birinci ve ikinci dönem larvalar bitkilerin taze yaprak ve sürgünlerini yiyerek zararlı olurlar. Daha sonraki dönemlerde ise yalnız geceleri beslenerek, toprak sathına yakın yerden bitkilerin kök boğazını keserek veya kemirerek zararlı olurlar. Ayrıca çimlenmekte olan tohumları ve yumrulu bitkilerin toprak içindeki yumrularını yerler. Polifag bir zararlıdır. Patates dışında sebze fideliklerinde ve diğer tarla ve bahçe bitkilerinde önemli zararlar yapar. Yılda 2-4 döl verirler

Patates hasadından sonra, sonbaharda tarlaların sürülmesi çok miktarda larva ölümüne neden olur.

Erginler ters çevrildiklerinde sıçrayıp ters dönerler ve bu sırada “çıt” diye ses çıkararak sıçrarlar ve düzgün duruma gelirler. Bu durum, zararlıya has bir özelliktir

Erginlerin boyu 8-10 mm uzunluktadır. Renkleri grimsi, kahverengi veya siyahtır.

Kışı ergin veya larva halinde toprak içinde geçirirler. Erginler yumurtalarını toprağa tek tek veya gruplar halinde bırakırlar. Bir dişi 150 yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar hemen beslenmeye başlarlar. Larva gelişmesini 2-5 yılda tamamlar. Larvalar kış aylarında toprak yüzeyinden derine doğru inerler ve kışı derinde geçirirler. İlkbaharda toprağın ısınması ile birlikte yukarı doğru çıkarlar. Yaz aylarının aşırı sıcak ve kurak günlerinde tekrar derine inerler. Toprak sıcaklığı ve nemi larva için uygun olan yerlerde vejetasyon dönemi boyunca zararlı olabilirler

Polifag bir zararlıdır. Erginler bitkilerin taze kısımlarını yemek suretiyle zarar yaparsa da, bu önemli değildir. Esas zararı larvalar yapar. Larvalar bitki köklerini kemirerek, kalın kök ve yumruların içine girerek zararlı olurlar. Saçak ve kazık köklü bitkilerde bitkilerin körpe ve genç olduğu dönemlerde zararları daha fazla olur. Bu bitkilerin ileriki dönemlerinde kök sistemi geliştiği ve kalınlaştığı için bitkilerde meydana gelen zarar önemsenmez. Havuç ve patates gibi bitkilerde ise vejetasyon dönemi boyunca yumrularda açtıkları delik ve galerilerle kaliteyi etkileyerek pazar değerinin düşmesine neden olurlar. Ayrıca yaralanma yerlerinden patojen bakteri ve funguslar bitkiye girerek çürümeler meydana getirebilirler.

Etmen Orta Anadolu bölgesinde artan ekiliş alanlarının sulamaya açılması ile oluşan mikro klima alanlarda dahil olmak üzere tüm Türkiye’de yaygın olarak görülmektedir. Patates dışında domates, patlıcan ve biberi de hastalandırabilmektedir.

Patates mildiyösü etmeni fungus, depo ve tarlalarda enfekteli yumrularda misel halinde kışlamaktadır. Etmen canlı konukçu dışında birkaç günden fazla yaşayamamaktadır. İlkbaharda havaların ısınması ile misel, gelişmeye başlar; yumruların sürgünlerine geçer, sistemik olarak yeni oluşan saplara ve yapraklara ulaşır. Misel uzun ve boğumlu taşıyıcıları ucunda primer inokulum kaynağı olan sporangium üretir. Sporların yapraktan yaprağa ve bitkiden bitkiye geçişi sulama, yağmur ve tarım aletleriyle olmaktadır. Rüzgar vasıtasıyla da kolaylıkla 64 km ileride komşu patates tarlalarına taşınabilir.

Genellikle yaprak ucu veya kenarlarından başlayan küçük sulu açık yeşil lekeler şeklinde görülür. Yuvarlak veya düzensiz şekilli bu lekeler, çoğunlukla sağlıklı dokuları da içinde bulunduğu, açık sarımsı yeşil sınırla çevrilidir. Bu lekeler hızla büyür ve kahverengi veya morumsu siyaha dönüşür. Yüksek oranda nem ve yaprak ıslaklığında, yaprağın alt yüzü pamuk benzeri, beyaz kül renginde küf tabakası ile kaplanır. Kuru havalarda lekeli yaprak dokuları kahverengileşerek hızla kurur. Lekeler tüm bitkide görülebilir. Gövde üzerinde kahverengi veya siyah gibi koyu renkli yağlı lekeler oluşur. Bu lekeler solgunluğa veya yüksek nemli hava koşulları kalıcı olduğu zaman, bitkiyi tamamen kaplayarak ölmesine neden olur. Hastalık tarlada ilk enfekteli bitkiden itibaren rüzgar yönünde yayılır. Yumrular serin, kuru koşullar altında depolandığı zaman belirtilerin gelişmesi gecikir. Depolama süresi uzadığı zaman çok hafif çökmeler görülür.

Sıcak iklim kuşaklarında, özellikle bitkilerin sulandığı alanlarda esas problemler oluşmaktadır. Hastalık özellikle olgunlaşmakta ve besinsel olarak az beslenmiş olan bitkilerde daha şiddetli görülmektedir.

Yaprakta lekeler, önce küçük, gayri muntazam ve koyu kahverengidir. Sonra 1-2 cm kadar büyürler. Lekeler, yaprak damarlarıyla sınırlanmış iç içe daireler şeklinde büyür. Rutubetli havada lekeler üzerinde koyu füme veya koyu yeşil renkli kadifemsi görünüşte olan miseller teşekkül eder.

Hastalık şiddetli olursa bütün yapraklar kurur ve dökülürler. Aynı lekeler saplarda da meydana gelir. Bu lekeler yüzünden sap bazen tamamen ölür. Yumru üzerinde çökük, kahverengi veya siyah kuru çürüklük meydana getir. Bu çürümeler genellikle yüzeyde kalır.

Enfeksiyon genellikle topraktan olur. Fungus hayatını topraktaki bitki artıkları üzerinde devam ettirir. Yumruyla da bulaşabilir. Erken devrede yapraklarda nekrotik lekeler meydana getirerek bitkilerin ölmesine sebep olur. Hastalık 6-30ºC’ler arasında gelişir.

Hastalığa karşı en iyi korunma çaresi temiz tohumluk kullanılmasıdır. Diğer yandan hastalıklı bitki artıklarının tarladan uzaklaştırılarak imha edilmesi gerekmektedir.

Hastalıkla mücadele için örnekleme zamanı Mayıs ayından itibaren hasada kadar haftada bir gözle inceleme şeklindedir, Ege bölgesinde ise ovada birinci ürün için Mart-Mayıs, ikinci ürün için Eylül-Kasım’dır. Yaylada ise Temmuz-Ekim aylarıdır

Patates, turp gibi bitkilerin önemli bir yumru hastalığıdır. Uyuz hastalığı verim üzerine herhangi bir etki oluşturmamasına rağmen, yumruların pazar değerinin kaybolmasına neden olmaktadır.

İlk belirtiler, yumru yüzeyinde hücrelerin aşırı büyümesi ve çoğalması sonucu siğillerin oluşumudur. Zamanla siğiller koyulaşır içleri beyazımsı - kahverengi bir tozla dolar. Yumruda, 1 cm derine kadar inebilen yaralar oluşturur. Yumru içi genellikle sağlamdır; ancak başka hastalık etmenleri bu açık yaralardan girerek çürüklük yapabilirler. Etmenle enfekte olduğu zaman, bitki köklerinde küçük beyaz urlar oluşur

Fungusun gelişiminde, toprağın asitli veya alkali olmasından ziyade, serin ve yaş olması önemlidir. Enfeksiyon için 15ºC’nin altındaki sıcaklıklar uygundur. Hastalık etmeni 10 yıl süre ile toprakta canlılığını sürdürür.

Hasat sonrası veya dikim öncesi tohumluk kontrolü göz ile yapılır. Bu hastalıkla bulaşık yumrular tohumluk olarak kullanılmamak üzere ayrılır. Uzun süreli (6 yıl) münavebe uygulamalı, temiz tohumluk kullanılmalı ve iyi bir toprak drenajı sağlanmalıdır. Enfekteli yumruları yiyen hayvanların gübresi kullanılmamalıdır.

Enfeksiyonlar bulaşık tohumluk yumrulardan kaynaklanır. Kuru çürüklük hastalığı depolarda da devam edebilir ve diğer bakteriyel yumuşak çürüklük etmenlerinin de hastalık yapmasına yardımcı olurlar.

Fusarium solgunluğunda; alt yapraklar sararır, üst yapraklarda sarı benekler oluşur, gövde içi kabarır ve bitki solarak kurur. Yumruların iletim demetlerinde kararma veya göbek bağından başlayan çürüme görülür. Yumrudaki ilk belirtiler; koyu renkli, çökük lekelerdir. Çürüklük ilerledikçe yumru içinde boşluklar oluşur ve fungusun gelişme organları ipliksi şekilde görülür.

Hastalık etmeni, toprakta çürümüş bitki artıklarında spor veya miselyum halinde canlılığını sürdürür. Enfeksiyon 10ºC’nin üzerindeki sıcaklıklarda oldukça hızlı görülmesine rağmen, 5ºC’nin altında meydana gelmez.

Tarlada bitki, hasat sonrası ve dikim öncesinde yumru kontrolleri göz ile yapılır.

Bulaşma hasattaki yaralardan olur. Hasatta yaralanmayı önlemek, hasat sonrası kabuğun pişkinleşip yaraların iyileşmesi için iki hafta 10-15ºC’de ve nemli havadar bir yerde yumruları bekletmek gereklidir. Yaralı-bereli yumruların depoya konulmaması, bu gibi yumruların tohumluk olarak dikilmemesi gerekir.

Toprakta yaşayan bazı patojen funguslar iyi bakılmamış, iyi sulanmamış veya diğer hastalıklar tarafından zayıflatılmış patates bitkilerine arız olarak, solgunluk meydana getirebilir

Verticillium solgunluğu; yapraklardaki sararmanın asimetrik ve her seviyede oluşuyla, Fusarium solgunluğundan ayrılır. Bazen aynı yaprağın yarısı sarı, yarısı yeşil renktedir(Şekil 24a ). Gövde kesitinde iletim demetlerinin kısım kısım koyu sarı ve kahverengimsi olduğu görülür. Bitki genelde solmaz, ancak erken yaşlanır. Yurdumuzda yaygındır ve hakim türü Verticillium albo - atrum’dur.

Colletotrichum coccodes, aslında patatesin kökleri, stolonları ve yumrularda enfeksiyon yapan, yeşil aksamda da belirti veren toprak kaynaklı bir fungustur. Tohum, hastalığın yayılmasında rol oynar. Etmen bitkinin üst kısmından başlayan aşağıya doğru ilerleyen sararma ve solgunluk ve kökboğazında kuru çürüklüğe neden olur. Ancak bu belirti Fusarium ve Verticillium spp.’nin belirtilerine benzemesine rağmen, C.coccodes belirtisi daha hızlı gelişir, Verticillium’un tersine hastalık ilerleyince bitki kurur.

C.coccodes sapta sklerotiler meydana getirir. Bu hastalık nedeni ile patatesin toprak altı gövdesi erguvan renge dönüşür. Etmen, yumruya bağlı enfekteli stolonlarla depoya taşınır. Depoda enfekteli yumrularda hafif çukur açık kahverengi-bronz renkte lokal kurumalara neden olmakta, yumru kabuğu rahatlıkla etli kısımdan ayrılabilmektedir. Kabuğun alt kısmında çoğunlukla etmenden dolayı siyahlaşmalar görülmektedir. Bu belirtiler zamanla etli kısma ilerleyerek tüm yumrunun çürümesine neden olmakta ancak bu siyahlaş- ma saprofit Fusarium spp. ve diğer bazı saprofit funguslardan dolayı örtülebilmektedir.

Bir toprak mikroorganizması olan S.cabies yaşadığı toprak yönünden seçicidir. Genel olarak kumlu, tınlı ve bazik topraklarda yaşar.

Su kapasitesi %55’ten düşük topraklarda etmen azalmaya başlar. Optimum gelişme sıcaklığı 17 - 21ºC’ dir.

Hastalık yumrularda ilk belirti olarak küçük yuvarlak lekeler halinde ortaya çıkar. Yumrudaki farklı görünüşlerine göre; yüzeysel derin ve kabarık uyuz şeklinde ayrılır. Yüzeysel uyuz açık kahverengi, mantarımsı pütürlü bir görünüştedir.

Derin uyuzda çukur veya yarıklar halinde girintiler oluşur. Ölen doku artıkları pul şeklinde birbirinden ayrılırlar. Kabarık uyuzda ise hücre artışı nedeni ile yumru üzerinde kabarık ve diken şeklinde oluşuklar meydana gelir.

Uyuz hastalığı yumruların görünüşü- nü bozarak pazar değerini düşürür. Depolanan hastalıklı yumrularda saprofit mikroorganizmalar kolayca gelişerek ürün kayıplarına neden olur.

Hastalıklı ve şüpheli yumrular ayıklanmalı edilmeli ve tohumluk olarak kullanılmamalıdır. Ağır bulaşık topraklara kükürt verilerek pH nötrleştirilmelidir. Ağır bulaşık topraklarda buğday, arpa, bostan gibi bitkilerle ekim nöbeti uygulanmalıdır. Hastalık ile bulaşık yumruların kullanılma zorunluluğu olduğu durumlarda toprağa bazikleştiren çiftlik gübresi yerine birkaç yıl kimyasal gübrelerle birlikte yeşil gübreler (örneğin fiğ) kullanılmalıdır. Sık ve aşırı sulama yerine boğaz doldurmadan 15 gün sonra birer hafta ara ile 6 sulama yapılmalıdır.

Etkili bir mücadele yönteminin mevcut olmaması, tohumla taşınabilme özelliği ve tohumluk üretiminde toleransının sıfır olması nedeniyle önemli bir patojendir.

Yeşil aksamdaki ilk belirtileri, sıcak günlerde dalların uçlarındaki yapraklarda meydana gelen solgunluktur. Susuzluktan dolayı oluşan solgunluktan farkı gece serinliğinde solgunluğun kaybolmamasıdır. Hastalık geliştikçe kök boğazının hemen üzerindeki bölgede çizgi şeklinde kahverengileşme ve yapraklarda bronzlaşma görülür. Bu tür belirti gösteren bitkilerin gövdeleri kesildiğinde veya kırıldığında beyaz, sümüksü bir bakteriyel akıntının çıktığı görülür.

Hastalığın gelişme evresine bağlı olarak yumru belirtileri dışarıdan görülmeyebilir. Yumru belirtileri, Halkalı çürüklük hastalığı (Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus ) ile karıştırılabilir. Ancak, R.solanacearum yumruların gözlerinden ve gövdeye olan bağlantı kısmından bakteriyel damlacıkların çıkmasıyla ayırt edilebilir. Bu bakteriyel akıntı kuruyunca toprak parçaları gözlere yapışık olarak kalır. Hastalıklı yumrular kesildiği zaman, yumru iletim demetlerinde nekroz ve kahverengileşme görülür. Kahverengileşen iletim demetlerinden kremimsi bir bakteriyel akıntı çıkar. Patojenin latent yaşama özelliğinden dolayı sağlıklı görünen bitkilerde hastalıklı yumrular oluşabilmektedir. En önemli konukçularından birisi patatestir. Patates dışında domates, tütün, biber, patlıcan, pamuk, yer fıstığı, muz başta olmak üzere içinde Solanum nigrum, S. dulcamara’nın da bulunduğu 200 üzerinde bitkide hastalık oluşturabilmektedirır.

Bakteriler kışı toprakta, toprağa karışmış yumru ve bitki parçaları ile enfekteli yumrularda geçirir.

Konukçusuna yaralardan ve doğal açıklıklardan giriş yapan yumuşak çürüklük grubu bakteriler pektolitik enzimleri sayesinde hücrelerdeki orta lamel ve hücre duvarındaki pektik maddeleri parçalayarak hücreler arası bağlantıların kopması ve protoplast suyunun hücre dışına çıkması ile sulu ve yumuşak çürüklüklere neden olurlar

Hastalık önce tarlada kendini belli eder. Bitkilerin gelişmesinde bir durgunluk, çalılaşma ve bodurlaşma görülür. Gövdede en sık görülen belirti “karabacak” veya “dip yanıklığı” adı verilen bitki gövdesinin hemen toprak üstündeki kısmında siyahlaşma ve yumuşama şeklinde devam etmesidir. Ana gövdedeki siyahlaşma ve çürüme stolonlara ve yeni oluşan yumrulara doğru yayılır. Ağır enfekteli yumrulardan çıkan bitkilerde yan kökler oluşmaz. Enfeksiyona uğramış bitkiler çekildiğinde toprak seviyesinden koparlar. Hasta bitkilerden hasta yumrular oluşur. Bu tip yumrulardan kesit yapıldığında başlangıçta krem beyaz renkte ve sulu bir çürüme gözlenir. Hastalık yumrularda çürümeye neden olması yanında enfekteli bitkilerin ölümü veya çok az oranda hastalıklı yumru bağlamaları nedeni ile önemli oranda zarara neden olabilmektedir. Ayrıca enfekteli yumruların depoya girmesi halinde yeni yumru bulaşmaları olmakta ve ürün kaybı artmaktadır.

Bu hastalığın etmeni mikoplazma (fitoplazma)'dır. Etmen konukçu bitkide sistemik olarak bulunur. Genel olarak floem dokusunda bulunur. Vektörleri hastalık etmenini aldıktan sonra daima taşıyıcısı olurlar.

Hastalık patates yapraklarında renk değişimi, hafif külah gibi kıvrılmalar şeklinde deformasyonlar oluşmaktadır. Tohumluktan gelen hasta bitkide ilk belirtilerden sonra solma başlar ve yumru bağlamadan çiçeklenme devresinde bitki ölür ya da ipliksi sürgün oluşur, yeşil aksam oluşmaz. Aynı yıl enfekte olmuş bitkilerde hastalığın tüm dönemlerini görmek mümkündür. Uç yapraklardaki renk değişimi ve külah şeklinde kıvrılma ile boğum aralarında kısalma, boğumlarda kalınlaşma ve koltuk sürgünlerinin kalınlaşması başlar, ileri safhalarda koltuk yumruları görülür. Aynı dönemde kök boğazında hava yumruları da oluşmaya başlar, solma ile birlikte kökler de tamamen ölür. Stolonlara bağlı olarak olgunlaşmamış yumrularda pörsüme meydana gelir. Hastalığın depodaki belirtisi iplik şeklinde çimlenmedir. Yaprak pire’leri (Cicadellidae) bu hastalığın vektörü olup, doğada diğer sağlıklı bitkilere bulaşmasına sebep olur. Vektörlerin hepsinin ülkemizde bulunduğu saptanmıştır. Doğada diğer yayılma yolu küskütlerdir, tarla sarmaşığı H.obsoletus’un kış konukçusudur. Bunların dışında hastalık tohumla geçmez, her türlü vejetatif bitki parçası ile hastalık taşınmaktadır, mekanik yolla taşınmamaktadır. Ekim tarihi, vektörlerin doğadaki çıkışına, yoğunluğuna ve kışlağa çekilme durumuna göre ayarlanmalıdır.

Çeşitlerin geç ve erkenci oluşları vejetatif periyotlarının uzunluğu esas alınarak çeşit seçimi yapılmalıdır. Kış konukçuları ile mücadele edilmelidir, tarla civarındaki yabancı ot konukçuları imha edilmelidir.

Bitki kökünde meydana getirdikleri urlar bitkinin su düzenini bozar, gelişme yavaşlar, bodurlaşma görülür; yapraklar sararır.

Konukçu bitkinin kökünde meydana getirdikleri irili ufaklı urlarla kolayca tanınırlar. Patates yumrusu üzerinde de siğiller oluşturur . Bazen yumrularda hiçbir belirti görülmediği halde, bulaşıklık saptanabilmektedir. Sağlıklı görünen yumrular 4ºC’de 2-3 ay bekletildikten sonra, kabuk kısmında yine belirtisiz olmakla beraber, kesit alındığında Kök-ur nematodu dişilerinin doku içinde kahverengi bir hat halinde dizildiği görülmüştür. Beyazımsı renkte şişkin armut şeklindeki dişiler, bu urların içinde endoparazit olarak yaşar. Erkekleri iplik şeklindedir. Sulama yapılan tarım alanlarında, akarsu vadileri boyunca yoğun olarak bulunabilir. Bu nematodların birkaç türü aynı bitki kökünde bir arada bulunabilir. Bitki kökünde meydana getirdikleri urlar bitkinin su düzenini bozar, gelişme yavaşlar, bodurlaşma görülür. Yapraklar sararır, çiçek ve meyve silkmeleri olur.

Örnekleme vejetasyon döneminde ve hasat sonrasında olmak üzere 2 kez yapılmalıdır. Tarlada bitki varken bitki kökleri incelenerek urlanma olup olmadığına bakılır. Hasat sırasında ve depoda yumruların yüzeyinde siğillenme aranır. Şüpheli örnekler laboratuvarda incelenir. Ege Bölgesi'nde ise örnekleme, tohumlar tarlaya dikilmeden depoda tek ürün yapılan yerde 1 kez, çift ürün yapılan yerlerde 2 kez yapılmalı, patates yumrularında enine ve boyuma kesit alınarak kahverengi hat aranmalıdır.

Bu nematod, patateste zarar yapan bitki paraziti nematodlar arasında, yurdumuzda yaygınlık bakımından ilk sıralarda yer almaktadır.

Erkek ve dişileri ortalama 1 mm boyunda, ipliksi görünümlüdür. Patates yumrularında kabuğun altındaki dokuda, koyu renkli süngerimsi çürüklükler meydana getirir. Geçmiş yıllarda, ülkemizin patates tarımı yapılan bütün bölgelerinde tespit edilmiştir. Tohumlukların yenilenmesiyle yaygınlık oranı azalma göstermiştir. Bu nematod patates yumrularına göz ve benzeri açıklıklardan girer, kabuğun altında beslenir ve burada beyaz unumsu lekeler oluşturur . Bu lekeler

Nematodun çoğalması ve sağlam dokuları bulaştırması ile büyür ve kabuğun altındaki doku, kuru, bal peteği görünüşünde açık kahverengi bir görünüm alır. Zaman ilerledikçe bulaşık dokuların rengi koyulaşır, bulaşık yumrular sağlam olanları da bulaştırır. İleri derecede bulaşık yumrular çürüme nedeniyle tohumluk vasfını kaybeder, yemeklik olarak dahi değerlendirilemez. Bulaşık yumruların tarlaya dikilmesi halinde ise, toprak üstü aksamında çalılaşma, bodurluk ve kuruma görülür. Yeni oluşan yumrular da, bu nematodla bulaşık olacağından kışın depolama süresince çürümeye devam ederler.

Yumru üzerinde siyah siğil şeklinde görülür. Bazen bu siyah siğiller yumrunun büyük bir kısmını kaplayabilir.

Bu hastalık etmeni gövde ve kök boğazında kırmızımsı kahverengi çökük yaralar meydana getirir. Yumru üzerinde ise siyah siğil şeklinde görülür. Bazen bu siyah siğiller yumrunun büyük bir kısmını kaplayabilir. Hastalık etmeni toprak kaynaklı bir fungustur. Bu fungus, toprakta bitki kalıntılarında miselyum halinde, yumrularda ise skleroti halinde canlılığını sürdürür. Hastalık enfeksiyonu için, 13-15ºC’deki nemli topraklar uygundur.

Dikim öncesi tohumluk kontrolü göz ile yapılır. Hastalıklı yumrular tohumluk olarak kullanılmamalıdır. Islak toprağa dikim yapmaktan kaçınılmalıdır. Tohumluk iyi filizlendirilmelidir. 7ºC üzerindeki topraklarda yüzeysel dikim önerilmektedir. Hastalıkla bulaşık yumruların dikimi yapılmamalıdır.

Tarla kontrollerinde 4-5 yapraklı dönemden itibaren incelemeler yapılarak, virüs hastalık belirtisi gösteren veya bulaşık olduğu tahmin edilen bitkiler sökülerek tarladan uzaklaştırılmalıdır.

Patates çizgi virüsü (PVY): Hastalığın ilk belirtileri ilk yıl genel olarak düzensiz mozayık ve koyu lekeler şeklinde görülür. Hastalığın ileri safhalarında tepe yapraklarında kıvırcıklaşma oluşur. Yaprak kırçıllı olur, dokunulduğunda kolaylıkla sapa bağlı yerden kopar. Alt yapraklar ise nekrotikleşip gövdeye yapışır. Büyümede geri kalma meydana geldiği gibi yumru bağlama azdır. PVY patatesten başka domates, tütün ve biberin yanında birçok yabancı otu da hastalandırır. Bulaşık tohumluk patatesler virüsün esas bulaşma kaynağıdır. Doğada, yaprak biti hastalığın vektörüdür. PVY’nin en az 30 tane yaprak biti vektörü vardır.

Patates X virüsü (PVX): İlk yıl meydana gelen enfeksiyonlarda virüs genellikle birçok çeşitte simptom oluşturmaz, ancak yumrulardaki bulaşıklık oranı artar. Yumrularda virüsün olduğuna dair herhangi bir belirti görülmez. Buna rağmen bu enfeksiyonlardan dolayı verimde %10-30 azalma meydana gelir. PVX mekanik olarak kolaylıkla taşındığından dolayı, yaprakların birbiri ile teması alet ve ekipman, dikim makineleri, patates böceği ve çekirgeler gibi ısırıcı çiğneyici ağız yapısına sahip böcekler ile rahatlıkla yayılır. Bu virüs PVY ya da PVA ile birlikte enfeksiyon yaparsa şiddetli “Rugoz mozaik” hastalığına yol açar. Verim kaybı da bir o kadar artar. Yıl içinde meydana gelen enfeksiyonların oluşturduğu simptomlar, sıcaklığın 38°C’nin üzerinde olduğu zaman genellikle maskelenir.

Vücutları oval biçimde ve yumuşak olup 1.2-3 mm boyundadır. Antenler iplik şeklindedir.

Yaprak bitleri yaşayışlarına göre “Tek konukçulu” ve “İki konukçulu” olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Ergin ve nimfleri bitkilerin yaprak, sürgün ve gövdelerinde koloniler halinde yaşarlar. Yaprak bitleri bitki özsuyunu emerek beslenirler. Beslendikleri yapraklarda ve taze sürgünlerde kıvrılmalar ve şekil bozuklukları olur. Yoğun popülasyonların bulunduğu bitkilerin gelişmesinde duraklama görülür ve normal gelişmelerini sürdüremezler. Bu gibi bitkilerde verim azalır ve kalite bozulur. Ayrıca salgıladıkları tatlı madde bitkilerin üzerini örter ve daha sonra bu maddeler üzerinde gelişen saprofit mantarlar fumajine neden olur. Bir diğer önemli zararı da, virüs hastalıklarını taşıması ve sağlıklı bitkilere bulaştırmasıdır. Ülkemizde patateste beslenen yaprak bitlerinin mücadeleyi gerektirecek bir yo- ğunluğuna rastlanmamaktadır. Ancak patates yetiştiriciliği özellikle tohumluk üretimi amacı ile yapılıyorsa ve yaprak bitleri ile taşınan virüs hastalıklarının yayılması söz konusu ise, bu durumda esas zararını virüs hastalıklarını taşıyarak yapar.